In Wijsmullers tijd stonden er nog zo'n 100 molens aan de toenmalige stadsrand van Amsterdam. Houtzaagmolens waren veruit in de meerderheid. Of het een mooi gezicht was, is de vraag, maar oorverdovend en indrukwekkend was het zonder meer. Het leek op een rusteloos bewegend schimmenspel. Overal tussen de zwiepende wieken stonden houten loodsen of andere bouwsels voor opslag. Het nog te zagen of al verwerkte hout lag in hoge stapels opgetast op het land of dobberde in de poelen, vaarten en sloten waarover het werd aan- of afgevoerd. De windhoutzaagmolens die al dit hout met veel kabaal verwerkten tot balken, planken, latten of kleiner maatwerk stonden overal buiten de Singelgracht (tegenwoordig: Nassaukade, Stadhouderskade en Mauritskade). Naast houtzagers stonden er talloze cacao-, rasp-, pel-, vol-, grut- en andere industriemolens. Tot in de negentiende eeuw deden zij hun werk. Hoog boven alles uit torenden ook nog eens 30 indrukwekkende korenmolens.
De Italiaanse schrijver en reiziger Edmondo De Amicis zag rond 1874 tussen de molens de eerste fabrieksschoorstenen al roken (uit 'Holland en zijn bewoners'). In het laatste kwart van de negentiende eeuw legden de houtzaagmolens op windkracht het steeds vaker af tegen de concurrentie van stoom als energiebron. De tweede oorzaak voor het verdwijnen van de houtzaagmolens in deze jaren (behalve de opkomst van stoom, en later van gas- en elektriciteit) was de stadsuitbreiding. Staatsliedenbuurt, Frederik Hendrikbuurt, Kinkerbuurt, de Pijp: overal werden nieuwe straten getrokken en in snel tempo huizen gebouwd.
De reuzen van de oude stadsindustrie waren langzamerhand aan het verdwijnen. Wijsmuller was net op tijd om de karakteristieke gevaartes in hun oorspronkelijke omgeving te vereeuwigen. Van de houtzagers is 'De Otter' als enige molen overgebleven.
Bronnen Tekst: (met toestemming) deels overgenomen uit ‘Een woud van molens / Ons Amsterdam’ - 28 september 2011, door Niels Wisman. Afbeeldingen van linksboven, met de klok mee: De Kattensloot, aquarel: Stadsarchief Amsterdam. Houtzaagmolens bij Amsterdam, olieverf op doek: herkomst onbekend. Wetering bij de Baarsjes. olieverf op paneel: Rijksmuseum Amsterdam.